Hercegovac Novom Sadu darovao gimnaziju

Na dan Svetog Save, Hercegovac Sava Vuković darovao srpskom narodu Osnovno pismo i zaveštao osnivanje Srpske velike pravoslavne gimnazije u Novom Sadu

Sava Vuković nazivan i Sava Vuković od Beregsova (Beregso, Beregshof, Bregsaul Mare, Tamiška županija), bio je trgovac, spahija i narodni dobrotvor. Svoje detinjstvo je proveo u rodnom mestu (Mostar 1737. godine), gde je počeo da se bavi trgovinom. Imao je trojicu braće: Aleksandra, Teodora i Jovana. Po njihovom savetu odlučio je da pređe u Austriju. Prvo se preselio u Rijeku, a potom sa već znatnim imetkom u Novi Sad. Iz tri sklopljena braka dobio je dva sina i dve ćerke (Maksima, Vukolaja, Katicu i Martu). Prva žena, Sofija, bila je unuka patrijarha Arsenija IV Šakabente. Novosadsko građanstvo pridobio je 1773. godine. Trgovao je voskom, medom, hranom i duvanom. Ubrzo je postao jedan od najbogatijih ljudi među Srbima. Bio je učesnik Temišvarskog sabora 1790. godine, a od cara Leopolda II dobio je 1791. ugarsku plemićku titulu. Kupivši spahiluk Berekso u Tamiškoj županiji prozvao se Sava Vuković „od Bereksova“. Bio je član Spoljašnjeg senata grada Novog Sada. Kao star i poluslep, odlučio je da ostavi trajno sećanje u srpskom narodu. Sa željom da pomogne unapređenje umnog i moralnog stanja srpskog naroda, Pravoslavne crkve i prosvete, kao i da doprinese negovanju srpskog jezika i književnosti, 1810. godine zaveštao je 20.000 forinti za osnivanje Srpske velike pravoslavne gimnazije u Novom Sadu. Na svoj imendan, uoči Sv. Save, 26. januara 1810. godine, objavljuje zadužbinsko – Osnovno pismo, uz koga je priložio i spomenutu sumu novca. Iako je velika devalvacija austrijskog novca iz 1811. godine ostavila samo petinu priložene vrednosti, zauzimanjem bačkog vladike Gedeona Petrovića i uz pomoć drugih priložnika – novosadskih Srba koji su podržali Vukovićevu ideju, za kratko vreme prikupljeno je preko 100. 000 forinti. Sava Vuković je umro 1810. godine i sahranjen je u porti Saborne crkve u Novom Sadu.

Godine 1816. car je odobrio osnivačko pismo sa manjim izmenama koje su se odnosile na njegovo nadzorništvo nad nastavnim planom, kao i nad fondom. Do 1819. škola je imala šest razreda i time je postala potpuna gimnazija.

Čarna Milinković, viša kustoskinja – istoričarka